Πως αξιολογείτε τη μέχρι σήμερα πορεία σας στο… τιμόνι του Πολυτεχνείου Κρήτης με δεδομένο ότι η θητεία σας ξεκίνησε μεσούσης της οικονομικής κρίσης όπου όπως όλοι οι τομείς, έτσι και η Ακαδημαϊκή κοινότητα, δοκιμάζει τις…αντοχές της.

Είναι αλήθεια ότι αναλάβαμε τη Διοίκηση του Πολυτεχνείου Κρήτης τον Απρίλιο του 2013, όταν η χώρα βρισκόταν σε μια πρωτοφανή οικονομική και κοινωνική κρίση. Σήμερα, 4 χρόνια αργότερα, η χώρα όχι μόνο δεν έχει εξέλθει ακόμα από την κρίση, αλλά μπορούμε να πούμε ότι τα πράγματα έχουν χειροτερέψει. Φυσικά, τα Πανεπιστήμια δεν έχουν μείνει ανεπηρέαστα. Οι επιχορηγήσεις του κράτους για τις λειτουργικές δαπάνες των Πανεπιστημίων έχουν μειωθεί κατά 70% – σήμερα το Πολυτεχνείο Κρήτης επιδοτείται από το κράτος με λιγότερο από το 1/3 των χρημάτων από ότι πριν την οικονομική κρίση. Φυσικά  τα χρήματα αυτά δεν φτάνουν για να καλύψουν ούτε τις ανελαστικές δαπάνες, όπως ενέργεια, αναλώσιμα εργαστηρίων.

Όταν αποφάσισα να θέσω υποψηφιότητα για Πρύτανης, γνώριζα τι επρόκειτο να αντιμετωπίσω. Χρειάζονταν σωστές αποφάσεις  και δέσμευση για την εφαρμογή τους. Δεδομένων των οικονομικών συνθηκών, το Πολυτεχνείο έπρεπε να μετατραπεί σε ένα εξωστρεφές ίδρυμα, ώστε να αναπληρωθούν οι χαμένοι πόροι. Μαζί με τους συνεργάτες μου, εκπονήσαμε ένα στρατηγικό σχέδιο και ένα πρόγραμμα δράσεων και προσπαθήσαμε να εμπνεύσουμε και να εμπλέξουμε το προσωπικό του Ιδρύματος. Το πρόγραμμα αυτό είχε τέσσερις βασικές πρωτοβουλίες: την ενθάρρυνση της Αριστείας σε έρευνα και διδασκαλία, την αναδιοργάνωση του Πολυτεχνείου Κρήτης με στόχο ένα πράσινο και βιώσιμο Πανεπιστήμιο, την εξωστρέφεια και τη διεθνοποίηση του Πολυτεχνείου Κρήτης και τέλος τη σύνδεση της έρευνας με την οικονομία με ενθάρρυνση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας.

Δουλέψαμε πολύ και στις τέσσερις κατευθύνσεις. Τα αποτελέσματα της προσπάθειας μας περιλαμβάνουν το διπλασιασμό των ερευνητικών έργων κατά την προηγούμενη τριετία, τον εξορθολογισμό της λειτουργίας του Πολυτεχνείου Κρήτης με συγκέντρωση όλων των δραστηριοτήτων του Ιδρύματος στην Πολυτεχνειούπολη στο Ακρωτήρι, τη σημαντική μείωση των ενεργειακών δαπανών, την εξεύρεση χρηματοδότησης για σημαντικά έργα υποδομής που περιλαμβάνουν τη μόνιμη στέγαση όλων των Σχολών του Ιδρύματος και την οριστική λύση του προβλήματος της στέγασης των φοιτητών, την ίδρυση νέων αγγλόφωνων μεταπτυχιακών προγραμμάτων, τη μετονομασία της Σχολής Ηλεκτρονικών σε Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς και Μηχανικούς Υπολογιστών, τη θέσπιση και οργάνωση σημαντικών εκδηλώσεων εξωστρέφειας που βελτίωσαν την εικόνα του Ιδρύματος στην τοπική κοινωνία, στη χώρα αλλά και διεθνώς, όπως και την οργάνωση σημαντικών πρωτοβουλιών στην καινοτομία και επιχειρηματικότητα.

Πλησιάζοντας στο τέλος της θητείας μου, θα προβώ σε δημόσιο απολογισμό. Η αξιολόγηση, όμως, του έργου δεν θα γίνει από εμένα, αλλά από την Πολυτεχνειακή και την ευρύτερη Πανεπιστημιακή κοινότητα, την τοπική κοινωνία και φυσικά τους θεσμούς που αξιολογούν τα Πανεπιστήμια. Είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος με την έκθεση εξωτερικής αξιολόγησης του Πολυτεχνείου, που συντάχθηκε από εξωτερικούς αξιολογητές, μας κοινοποιήθηκε το 2016 και κατάταξε το Πολυτεχνείο Κρήτης μεταξύ των επτά πανεπιστημίων της χώρας που έλαβαν την υψηλότερη δυνατή βαθμολογία, «Άξιο Θετικής Μνείας».

Ποιο ήταν το μεγαλύτερο, πέραν του οικονομικού, πρόβλημα που κληθήκατε ν’ αντιμετωπίσετε όλο αυτό το χρονικό διάστημα;

Παρά την επιταγή του Συντάγματος, τα Ελληνικά Πανεπιστήμια δεν είναι αυτοδιοικούμενα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το Υπουργείο Παιδείας καθορίζει τον αριθμό των εισακτέων φοιτητών αγνοώντας τις προτάσεις, τα οικονομικά δεδομένα και τις υποδομές των Πανεπιστημίων, ενώ απαιτείται η έγκριση του Υπουργείου ακόμα και για απλές διαχειριστικές πράξεις. Ο σφικτός εναγκαλισμός των Πανεπιστημίων με το Κράτος τελευταία επεκτείνεται και στη λειτουργία των Ειδικών Λογαριασμών διαχείρισης των Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ), με την ένταξή τους στους φορείς γενικής κυβέρνησης και την εφαρμογή κανόνων δημόσιου λογιστικού.

Το πρόβλημα αυτό το αντιμετώπισα και ως Πρύτανης, αλλά και συνολικά ως προεδρεύων της Συνόδου των Πρυτάνεων των Ελληνικών Πανεπιστημίων το 2015. Είναι απαραίτητη και επείγουσα η αναβάθμιση του αυτοδιοίκητου, που θα ενισχύσει τη διαφοροποίηση των ιδρυμάτων. Με αυτό τον τρόπο, τα Πανεπιστήμια, εκμεταλλευόμενα τους θύλακες αριστείας που εμπεριέχουν θα ενισχύσουν τη βιωσιμότητά τους.

Πρόσφατα από την Πρυτανεία του Πολυτεχνείου Κρήτης ανακοινώθηκε πως εξασφαλίστηκε η χρηματοδότηση δυο πάρα πολύ σημαντικών έργων για το ίδρυμα, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτό…

Είναι πράγματι δύο πολύ σημαντικά έργα για το Πολυτεχνείο Κρήτης, συνολικού προϋπολογισμού 11.5 εκατομμυρίων ευρώ, καθώς δίνουν λύση σε δύο σημαντικά προβλήματα.

Το πρώτο είναι η μόνιμη στέγαση σε σύγχρονες και λειτουργικές εγκαταστάσεις όλων των Σχολών και των υπηρεσιών του Ιδρύματος, σε ένα ενιαίο campus στο Ακρωτήρι. Ξεκινήσαμε την προσπάθεια αυτή στην αρχή της θητείας μας, μετακινώντας στην Πολυτεχνειούπολη στα Κουνουπιδιανά πρώτα την Σχολή Αρχιτεκτόνων από το κτίριο της πρώην Γαλλικής Σχολής στη Χαλέπα και στη συνέχεια τις διοικητικές υπηρεσίες από τα κτίρια της παλιάς πόλης στο λιμάνι. Η Σχολή Αρχιτεκτόνων στεγάστηκε προσωρινά σε ένα διαθέσιμο κτίριο που παραχωρήθηκε από τη Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος. Το νέο έργο θα αποπερατώσει ένα ημιτελές κτίριο της Πολυτεχνειούπολης, στο οποίο θα μετακινηθεί η Σχολή Αρχιτεκτόνων και το οποίο, μαζί με τα σχεδιαστήρια και τις αίθουσες διδασκαλίας που βρίσκονται δίπλα του θα στεγάσει μόνιμα τους Αρχιτέκτονες σε ένα ενιαίο, συνεκτικό συγκρότημα. Παράλληλα, θα αποδοθούν οι χώροι τους οποίους χρησιμοποιούν προσωρινά, με ωφέλειες για τις Σχολές Μηχανικών Περιβάλλοντος, Παραγωγής και Διοίκησης και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών. Για πρώτη φορά, λοιπόν, σαράντα χρόνια μετά από την ίδρυσή του, το Πολυτεχνείο θα φτάσει στη μόνιμη κατάσταση λειτουργίας όλων των Σχολών και υπηρεσιών σε ενιαίο χώρο στο Ακρωτήρι.

Το δεύτερο σημαντικό πρόβλημα είναι η στέγαση των φοιτητών. Τα Χανιά είναι μια από τις ακριβότερες πόλεις στην Ελλάδα, και η φοιτητική εστία του Ιδρύματος μπορεί να φιλοξενήσει 78 μόνο από τους 5.000 προπτυχιακούς και 1.000 περίπου μεταπτυχιακούς φοιτητές του Πολυτεχνείου. Το πρόβλημα αυτό είναι πολύ σημαντικό, όχι μόνο για κοινωνικούς λόγους, αλλά και γιατί αποθαρρύνει καλούς φοιτητές από την υπόλοιπη Ελλάδα να προτιμήσουν το Πολυτεχνείο Κρήτης. Και η ποιότητα των σημερινών φοιτητών, και αυριανών αποφοίτων του Πολυτεχνείου, είναι αυτή που στο τέλος θα χαρακτηρίσει και θα αξιολογήσει το Ίδρυμα. Αποφασίσαμε, λοιπόν, την επέκταση των φοιτητικών εστιών στο Ίδρυμα. Αρχικά προκηρύξαμε τη δεύτερη φάση της φοιτητικής εστίας, χωρητικότητας 60 διαμερισμάτων, η οποία αυτή τη στιγμή κατασκευάζεται με πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Και πριν αυτή ολοκληρωθεί, συνεχίζουμε με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την κατασκευή της τρίτης φάσης της εστίας, χωρητικότητας 120 διαμερισμάτων. Μετά την αποπεράτωση της δεύτερης και τρίτης φάσης, η συνολική χωρητικότητα θα φτάσει τα 258 διαμερίσματα, δίνοντας μόνιμη λύση στο στεγαστικό πρόβλημα των φοιτητών του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Θα ήθελα να συμπληρώσω ότι είναι η πρώτη φορά που γίνεται χρήση των συγκεκριμένων χρηματοδοτικών εργαλείων. Η επιλογή των έργων στο Πολυτεχνείο Κρήτης, καθώς και στα άλλα οκτώ πανεπιστήμια που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα, έγινε από την ίδια την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, με επιτόπιες επισκέψεις κλιμακίων τα οποία έλεγξαν εξαντλητικά την ωριμότητα και τη σκοπιμότητα των έργων.

Πότε πιστεύετε πως θα ξεπεραστούν τα διαδικαστικά που αφορούν την υλοποίηση των συγκεκριμένων έργων και ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωσή τους;

Η σύμβαση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Υπουργείου έχει ήδη υπογραφεί από τον περασμένο Δεκέμβριο, ενώ έχουμε ενημερωθεί και επίσημα για την έναρξη των έργων από το Υπουργείο Παιδείας. Εκκρεμεί η δημιουργία μιας επιτροπής παρακολούθησης στο Υπουργείο, και μόλις γίνει αυτό σε πολύ λίγες εβδομάδες θα προχωρήσουμε στη δημοπράτηση των έργων. Η διαδικασία δημοπράτησης θα διαρκέσει έως έξι μήνες και η κατασκευή γύρω στους 18 μήνες. Επομένως, τα έργα θα έχουν ολοκληρωθεί σε δύο – δυόμιση χρόνια από σήμερα, όπως προβλέπει και το χρονοδιάγραμμα της σύμβασης με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα.

Το Πολυτεχνείο Κρήτης είναι από τα πλέον επιτυχημένα πανεπιστήμια της χώρας. Πολύ σημαντικοί Καθηγητές με μεγάλες διεθνείς επιτυχίες και αναγνώριση, όπως για παράδειγμα ο κ. Μίνως Γαροφαλάκης, διδάσκουν σε αυτό, ενώ την ίδια ώρα και οι φοιτητές του Π.Κ. έχουν στο ενεργητικό τους σημαντικότατες διακρίσεις. Ποια είναι τα συστατικά της επιτυχίας.

Το Πολυτεχνείο Κρήτης είχε και έχει άριστους καθηγητές, ερευνητικό προσωπικό αλλά και φοιτητές στο δυναμικό του. Όμως, οι επιτυχίες τους δεν τύγχαναν της δέουσας προβολής και επομένως αναγνώρισης από το Ίδρυμα τα προηγούμενα χρόνια. Στα πλαίσια της πρωτοβουλίας μας για ενθάρρυνση της Αριστείας στην έρευνα και διδασκαλία, προβάλλαμε τις ερευνητικές επιτυχίες των μελών του Ιδρύματος με κάθε τρόπο, θεσπίσαμε υποτροφίες αριστείας για φοιτητές και βραβεία αριστείας για τους καθηγητές αλλά και το υπόλοιπο διδακτικό προσωπικό του Ιδρύματος. Οργανώσαμε τους πόλους αριστείας, με έμφαση σε ερευνητικές περιοχές στις οποίες το Ίδρυμα είχε σημαντική δραστηριότητα.

Η ηθική επιβράβευση και η αναγνώριση του έργου του είναι πολύ πιο σημαντική για ένα ερευνητή από οποιοδήποτε οικονομικό όφελος, ιδιαίτερα όταν αυτή έρχεται μέσα στον ίδιο τον εργασιακό του χώρο. Δημιουργεί ένα κλίμα άμιλλας και καλλιεργεί κουλτούρα αριστείας, όπου οι επιτυχίες ενός καθηγητή, ή ενός φοιτητή, παρακινούν και τους υπόλοιπους να προσπαθήσουν περισσότερο. Αυτή η κουλτούρα είναι διάχυτη πλέον στο Ίδρυμα. Δεν θα ξεχάσω το θερμό χειροκρότημα στην τελευταία απονομή διπλωμάτων, όταν ανακοίνωσα ότι μια απόφοιτη της Σχολής Ηλεκτρολόγων, η οποία έγινε δεκτή για μεταπτυχιακές σπουδές σε πολύ καλό πανεπιστήμιο των ΗΠΑ, πέτυχε τον υψηλότερο μέσο όρο διπλώματος στην ιστορία του Πολυτεχνείου.

Το Πολυτεχνείο Κρήτης τα προηγούμενα χρόνια, συγκέντρωνε πολλές και διαφορετικής φύσεως «πηγές» έντασης. Οι σχέσεις μεταξύ της εκάστοτε πρυτανικής αρχής με μερίδα των φοιτητών δοκιμάστηκαν έντονα ενώ σε αρκετές περιπτώσεις κατεγράφησαν μέχρι και ακραίες αντιδράσεις. Τι άλλαξε τα τελευταία χρόνια;

Πράγματι, η εικόνα του Πολυτεχνείου Κρήτης δεν θυμίζει καθόλου την εικόνα που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στα Ελληνικά Πανεπιστήμια. Δεν είναι μόνο η έλλειψη εντάσεων, που απεικονίζεται στην παρουσία μόνο θετικών ειδήσεων πλέον για το Πολυτεχνείο Κρήτης στα ΜΜΕ. Είναι και το γεγονός ότι αν επισκεφτείτε το Πολυτεχνείο θα δείτε ότι δεν υπάρχουν αφίσες ή συνθήματα στους τοίχους – αν θα δείτε κάπου αυτό θα είναι μεμονωμένο φαινόμενο, και σίγουρα όχι στο βαθμό που παρατηρείται σε άλλα ιδρύματα. Θυμίζουμε περισσότερο πανεπιστήμιο της Ευρώπης ή της Βορείου Αμερικής, και αυτό το αναγνωρίζουν όλοι οι επισκέπτες μας.

Θεωρώ ότι αυτή η περίοδος ηρεμίας και δημιουργικότητας στο Πολυτεχνείο είναι το πιο σημαντικό επίτευγμα και το πέτυχε όλη η πανεπιστημιακή κοινότητα μαζί. Και είναι κάτι που θα αφήσουμε ως παρακαταθήκη στην επόμενη διοίκηση του Ιδρύματος. Συνετέλεσαν πολλοί παράγοντες για να έχουμε αυτό το αποτέλεσμα. Η εξωστρέφεια που χαρακτηρίζει πλέον το Πολυτεχνείο Κρήτης – όταν κλείνεσαι στον εαυτό σου τότε αρχίζουν να δημιουργούνται προβλήματα. Η κουλτούρα για ένα καθαρό πανεπιστήμιο με σεβασμό της δημόσιας περιουσίας – αυτή καλλιεργήθηκε με την επιμονή που επέδειξαν οι καθηγητές και το προσωπικό του ιδρύματος και η οποία σιγά – σιγά μεταλαμπαδεύτηκε και στους φοιτητές. Η σωστή ιεράρχηση και επίλυση προβλημάτων – αναγνωρίσαμε έγκαιρα το  στεγαστικό πρόβλημα των φοιτητών και δώσαμε τη λύση με την επέκταση της φοιτητικής εστίας. Η στροφή του ενδιαφέροντος των φοιτητών προς τις σπουδές τους και η αγωνία τους για την επαγγελματική τους αποκατάσταση – έχει βοηθήσει σημαντικά στο να απομονωθούν ακραίες φωνές και συμπεριφορές.

Βέβαια, θα ήθελα να αναφερθώ και στο γεγονός ότι το Πολυτεχνείο είχε κουραστεί τα προηγούμενα χρόνια, καθώς επί είκοσι περίπου έτη η διοίκηση είχε ασκηθεί από πολύ λίγα άτομα. Η εκλογή μου στη θέση του Πρύτανη έφερε μια ανανέωση στο Πολυτεχνείο. Ο κύριος λόγος που είχα δεσμευτεί από την αρχή ότι θα μείνω για μια θητεία, ότι και να γίνει, ήταν ότι θέλω να συνεχιστεί αυτή η ανανέωση και μετά τη λήξη της θητείας μου.

Πως χαρακτηρίζετε την πολιτική κατάσταση της χώρας. Για μια ακόμη φορά ολόκληρη η Ελλάδα κινείται στον αστερισμό του κλεισίματος μιας συμφωνίας και οι πολίτες βρίσκονται εν αναμονή, για μια σειρά από νέα σκληρά μέτρα που θα επιδεινώσουν ακόμη περισσότερο την ήδη εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση που βιώνουν. Υπάρχει λύση ή κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη;

Διανύουμε τον ένατο χρόνο μιας πρωτοφανούς, για τη δική μας γενιά, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Σε αντίθεση με άλλες χώρες, όπως η Κύπρος, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει ακόμα να βγει από το καθεστώς των μνημονίων, και αυτό έγινε γιατί δεν συμφώνησε το πολιτικό της σύστημα σε ένα σχέδιο εξόδου από την κρίση. Αντί να παρθούν μέτρα ανάτασης της οικονομίας, της παραγωγής και των εξαγωγών, μας οδήγησαν σε υπερφορολογήσεις που βυθίζουν την οικονομία ολοένα και περισσότερο. Δυστυχώς, κυριάρχησε ο λαϊκισμός και όχι ο ορθολογισμός.

Είμαι, όμως, από τη φύση μου αισιόδοξος. Η Ελλάδα, από το 1821 έως σήμερα έχει πτωχεύσει επτά φορές και κατάφερε να επιβιώσει και να αναπτυχθεί. Όμως, το παράθυρο ευκαιρίας για την έξοδο από τη σημερινή κρίση και την αποφυγή μιας χειρότερης καταστροφής, όπως θα ήταν η έξοδος από την ευρωζώνη, μειώνεται συνεχώς.

Η γνώση που παράγεται μέσα στα ελληνικά πανεπιστήμια είναι αποδεδειγμένα πολλή σημαντική. Έχει αξιοποιηθεί αυτός ο πολύτιμος «πλούτος» της χώρας στη διαχείριση της κρίσης από τις κυβερνήσεις που πέρασαν από την εξουσία τα τελευταία χρόνια;

Χωρίς αμφιβολία, η απάντηση είναι όχι. Τα Πανεπιστήμια μπορούν και πρέπει να έχουν πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη, η οποία θα οδηγήσει στην έξοδο από την κρίση. Στο  Πολυτεχνείο Κρήτης έχουμε αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση. Έχουμε διοργανώσει σειρά εκδηλώσεων και διαγωνισμών για την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, με σημαντική συμμετοχή φοιτητών και καθηγητών σε αυτούς τους διαγωνισμούς. Προσκαλέσαμε σε αυτές τις εκδηλώσεις εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου, επιτυχημένους νέους επιχειρηματίες στο χώρο των νεοφυών επιχειρήσεων που περιλαμβάνουν και δικούς μας αποφοίτους, ενώ μας τίμησε με την παρουσία της και η πρέσβυς του Ισραήλ, ένα κράτος που όλοι γνωρίζουμε τι έχει επιτύχει σε αυτόν τον τομέα. Αυτό το εξάμηνο ξεκίνησε τη λειτουργία του και το “Innovation House”, το «Σπίτι της Καινοτομίας» στο Πολυτεχνείο Κρήτης, παράλληλα με το νέο μεταπτυχιακό σε «Διαχείριση της Τεχνολογίας και της Καινοτομίας». Η ανταπόκριση και το ενδιαφέρον των φοιτητών και των καθηγητών, παράλληλα με νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για την υποστήριξη της καινοτομίας, με κάνει αισιόδοξο για το μέλλον.

Εδώ και καιρό, το όνομα σας εμπλέκεται σε διάφορα σενάρια «ονοματολογίας» που αναπτύσσονται στα Χανιά. Τα σενάρια αυτά τροφοδοτούνται ακόμη περισσότερο από κάποιες δημόσιες εμφανίσεις σας, όπως για παράδειγμα η πρόσφατη παρουσία σας στην ομιλία του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκου Μητσοτάκη στο Ηράκλειο. Υπό ποιες προϋποθέσεις τα σενάρια αυτά θα είχαν ή έχουν βάση;

Η θέση μου, ως Πρύτανης ενός Πανεπιστημιακού Ιδρύματος, δεν μου επιτρέπει να μπω σε τέτοιου είδους συζητήσεις. Η εκτέλεση των καθηκόντων μου δεν εντάχθηκε σε κομματικό πλαίσιο, εξάλλου κατά τη διάρκεια της τετράχρονης θητείας μου έχω ήδη συνεργαστεί με έξι Υπουργούς Παιδείας.

Αν σας γινόταν επίσημα πρόταση για κάθοδο στην κεντρική πολιτική σκηνή για ποιους λόγους θα λέγατε «Ναι» και για ποιους «Όχι»;

Ρωτήστε με ξανά όταν θα σταματήσω να ασκώ τα καθήκοντα του Πρύτανη.